Yatak Yarası (Bası Yarası) Tedavi Hizmetleri
Yatak yarası tedavisi ile ilgili sertifikalı yara bakım hemşiremizin sizleri ziyaret etmesini ister misiniz?
Bası yarası tedavisi ve bakımı sürecinde; I ve II evre yatak yaraları genellikle hastanın iyi bakımı, yaranın kapsayıcı ve titiz bakımı ile birkaç hafta ve/veya birkaç ay içerisinde iyileşir. III ve IV evre yatak yaralarını iyileştirmek daha zordur.
Yatak yaraları, bası yarası veya basınç yarası olarak da adlandırılmaktadır.
Yatak Yarası Tedavi Ekibi
Bası yarası / Yatak yarası tedavisi genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirmektedir. Ve bir yara bakımı ekibinin üyeleri şunlar olmalıdır:
- Hastanın tedavi planını denetleyen primer hekimi
- Bası yarası bakımı konusunda uzmanlaşmış bir hemşire
- Hastaya uzun dönemde bakım verecek ve aileye bu konuda doğru bilgileri paylaşacak profesyonel bir hasta bakıcı
- Hareket kapasitesini arttırmaya yardımcı olan bir fizyoterapist
- Beslenme ihtiyaçlarını gözlemleyen ve uygun diyeti planlayan diyetisyen
- Cerrahi işlem gerektiren durumlarda plastik cerrah
Basıncın Azaltılması
Bası yarası tedavisinde ilk adım yatağa sürekli temas eden bölgedeki baskıyı azaltmaktadır.
Stratejiler şunlardır;
- Pozisyon Verme: Eğer bir bası yarası varsa hastaya düzenli olarak doğru pozisyonlar verilmelidir. Eğer hasta tekerlekli sandalye kullanıyorsa 15 dk. bir ağırlığını diğer tarafa vermeli, saatte bir de pozisyonu değiştirilmelidir. Eğer yataya bağımlı bir hasta ise her iki saatte bir pozisyonu değiştirmelidir.
Hastaya pozisyon verirken hastanın kapasitesi ölçüsünde desteğini isteyin. Hasta bakıcılar hastayı kaldırmak ve pozisyon vermek için ara çarşaf kullanabilirler. Böylelikle sürtünme ve deri harabiyeti azaltılabilir.
- Destekleyici Malzemelerin Kullanılması: Uygun pozisyonda hastanın yatırılması, pozisyon verilmesi, yara ve cildin basınçtan korunabilmesi için özel yastıklar ve tamponlar kullanılmalıdır. Eğer tekerlekli sandalyede iseniz köpük, hava ve su dolu yastıkları tampon olarak kullanabilirsiniz
Bası Yarası Tedavisi Sürecinde Yaranın Temizlenmesi ve Örtülmesi
İyileşmeye yardımcı olan bakım modeli aşağıdakileri kapsamalıdır;
- Temizlik: Enjeksiyonu engellemek için yarayı temiz tutmak temel esastır. Eğer deri bütünlüğü bozulmamışsa (I. Derece ise) kibarca cildi biraz sabun ve su ile yıkayın ve ped ile kurulayın. Pansumanı her değiştirdiğinizde yarayı serum fizyolojik ile temizleyin.
- Yarayı Kapatmak:Yarayı kapatma işlemi yarayı nemli tutarak enfeksiyona karşı bariyer oluşturur ve yarayı çevreleyen dokunun kuru kalmasını sağlar ve bu sayede yaranın iyileşmesini hızlandırır. Yara kapatma seçenekleri gazlı bezler, jeller, yara filmleri, barrier kremler olabilir. Bu malzemelerin birleşimi de yara pansumanı için kullanılabilir.
Yatak yarası tedavisi ile ilgilenen doktorunuz, yaranın büyüklüğü ve ciddiyetine, akıntısına ve kullanılan malzemenin yerleştirilme ve çıkarılma kolaylığına göre bunun gibi birçok değişkeni göz önüne alarak bir yara kapatma malzemesi seçer.
Yatak Yarası Tedavisi Sürecinde Zarar Görmüş Dokunun Uzaklaştırılması (Yara Debridmanı)
Gerçek bir bası yarası tedavisi için bası yarası etrafındaki zarar görmüş, ölmüş ve enfekte olmuş dokularından kurtarılması gerekir. yara debridmanı hastanın genel durumu, tedavinin amaçları ve yaranın ciddiyetine göre birçok farklı metod uygulanarak yapılır.
- Cerrahi Debridman: Ölü dokuları keserek uzaklaştırma
- Mekanik Debridman: Yara artıklarını gevşetir ve uzaklaştırır. Bu işlem basınçlı irrigasyon cihazları, düşük frekans ultrason veya özel pansuman malzemeleri ile yapılabilir.
- Otolitik Debridman: Vücudun doğal işleyişinde enzimlerin ölü dokuyu yok etme becerisi kullanılarak yapılır. Bu metod enfekte olmamış ve küçük yaralar için kullanılır.
- Enzimatik Debridman:Kimyasal enzimlerin kullanılması ve ölü dokuyu yok eden uygun yara kapatma malzemelerinin seçimleri ile yapılır.
Diğer Müdahaleler
Yatak yarası tedavisinde uygulanabilecek diğer müdahaleler;
Ağrı Yönetimi: Yatak yaraları ağrılı olabilir.Ibuprofen ya da naproksen v.b. gibi lonsiteroid antienflamatuar ilaçlar ağrıyı azaltabilir. Bu ilaçlar debridman işlemi ve pansuman değişimlerinde çok yararlı olabilir. Bu işlemler için aynı zamanda ağrı kesici kremlerde kullanılabilir.
Antibiyotikler: Enfekte olmuş yaralarda krem ya da ağız yoluyla alınan antibiyotikler tedaviye destek olur.
Sağlıklı Bir Diyet: Bası yarası iyileşmesini hızlandırabilmek için doktorunuz vitamin ve minerallerden zengin kalori ve sıvı desteğini arttıran yüksek protein diyeti önerilebilir. Hastanın C vitamini ve çinko içeren takviye besinler alması tavsiye edilir.
İdrar ve Dışkı Kaçırma (inkontinans): Mesane ve bağırsaklardan kaynaklanan kaçırma problemleri deride bakteri ve fazla nemlenmeye sebebiyet vererek enfeksiyon riskini arttırır. İnkontinans ile mücadele yara iyileşmesini hızlandırır. Hastaya idrara çıkışta yardımcı olmak, sık sık alt bezi değiştirmek sağlıklı deride koruyucu losyonlar kullanmak ve idrar sondası kullanması uygulanabilecek stratejilerden bazılarıdır.
Kas Spazmının Giderilmesi: Spazma bağlı sürtünme ve zedelenme yatak yaralarının kötüleşmesine sebep olur. Bu durumlarda kas gevşeticiler faydalıdır.
Negatif Basınç Tedavisi (Vakum Destekli Kapatma – VAK Uygulaması): Bu tedavi de temiz yaraya negatif basınç uygulayan (emme fonksiyonu) bir cihaz kullanılır. Bu yatak yarası tedavisinde iyileşmeyi hızlandırır.
